Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συνήλθε στο Ελσίνκι στις 10 και 11 Δεκεμβρίου 1999. Έλαβε ορισμένες αποφάσεις οι οποίες συνιστούν ένα νέο στάδιο στη διαδικασία διεύρυνσης. Ελήφθησαν επίσης μέτρα, ώστε να διασφαλιστεί ότι η ίδια η Ένωση θα έχει αποτελεσματικά, αναμορφωμένα θεσμικά όργανα, ενισχυμένη κοινή πολιτική για την ασφάλεια και την άμυνα, καθώς και ανταγωνιστική, αειφόρο οικονομία που δημιουργεί θέσεις απασχόλησης.
Έτσι, μεταξύ των άλλων, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ενέκρινε τη δημιουργία νέων μόνιμων πολιτικών και στρατιωτικών οργάνων, όπως την Στρατιωτική Επιτροπή της Ευρωπαϊκής Ένωσης (η οποία συστήθηκε με απόφαση του Συμβουλίου την 22α Ιανουαρίου 2001), στο πλαίσιο του Συμβουλίου της ΕΕ.
Επιπλέον, η Σύνοδο Κορυφής του Ελσίνκι αποφάσισε να επεκτείνει τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις με άλλες 6 υποψήφιες χώρες. Έτσι, η ομάδα υποψήφιων χωρών περιελαμβάνε 13 χώρες: 10 χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης και την Κύπρο, τη Μάλτα και την Τουρκία. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Ελσίνκι είχε αναγνωρίσει στην Τουρκία το καθεστώς υποψήφιας χώρας για προσχώρηση σε ισότιμη βάση με τις άλλες υποψήφιες χώρες χωρίς ωστόσο να δώσει σαφή χρονοδιαγράμματα ή να προχωρήσει στην έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων.
Τέλος, Ενέκρινε το Διάγγελμα για τη Νέα Χιλιετία το οποίο μεταξύ των άλλων αναφέρει:
«Στο κατώφλι ενός νέου αιώνα και της τρίτης χιλιετίας, η Ένωση θα πρέπει να επικεντρωθεί σε καθήκοντα που έχουν κεντρική σημασία για την ασφάλεια και την ευημερία των λαών της. Η Ευρώπη αντιμετωπίζει την πραγματικότητα της κοινωνίας της πληροφορίας και της παγκοσμιοποίησης. Πρέπει να ληφθεί μέριμνα για τη γήρανση του πληθυσμού και να ανταποκριθεί στις προσδοκίες των νέων. Θα αναπτύξουμε το ανθρώπινο δυναμικό μας μέσω της δια βίου μάθησης και της καινοτομίας και θα προωθήσουμε μια δυναμική και ανοικτή ευρωπαϊκή οικονομία βασισμένη στη γνώση για να διασφαλίσουμε την ανάπτυξη και να μειώσουμε την ανεργία σε μόνιμη βάση.
Η Ευρώπη έχει πλήρη επίγνωση της ανάγκης να καταπολεμηθεί η τοπική και παγκόσμια περιβαλλοντική υποβάθμιση. Θα δράσουμε από κοινού για να επιτύχουμε βιώσιμη ανάπτυξη και να εγγυηθούμε μια καλύτερη ποιότητα ζωής για τις μελλοντικές γενιές.
Οι πολίτες αναμένουν να προστατεύονται από το έγκλημα και να μπορούν να ασκούν τα νόμιμα δικαιώματά τους παντού στην Ένωση. Θα καταστήσουμε την Ένωση έναν πραγματικό χώρο ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης.
Η Ένωση μοιράζεται μια αυξανόμενη παγκόσμια ευθύνη για την προώθηση της ευημερίας, την πρόληψη των συγκρούσεων και τη διασφάλιση της ειρήνης. Θα ενισχύσουμε τη σταθερότητα και την ευημερία στην Ευρώπη με τη διεύρυνση της Ένωσης και τη συνεργασία με τις χώρες εταίρους. Θα εργαστούμε για μια πιο ανοικτή και σταθερή διεθνή οικονομία που θα ωφελήσει επίσης τους ανθρώπους στα λιγότερο ευνοημένα μέρη του κόσμου. Θα δημιουργήσουμε στρατιωτικές και πολιτικές δυνατότητες της Ένωσης για τη διαχείριση διεθνών κρίσεων και την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας σε όσους έχουν ανάγκη.
Μόνο μια ανοικτή, δημοκρατική και αποτελεσματική Ένωση μπορεί να εκπληρώσει αυτές τις δεσμεύσεις. Η Ένωση χρειάζεται την εμπιστοσύνη και την ενεργό συμμετοχή των πολιτών της και των οργανώσεων πολιτών. Η Ένωση χρειάζεται επίσης την πλήρη υποστήριξη των κρατών-μελών της για την προώθηση του κοινού συμφέροντος. Πρέπει να αναζωογονήσουμε την ιδέα μιας Ευρώπης για όλους – μια ιδέα στην οποία κάθε νέα γενιά πρέπει να δώσει το δικό της στίγμα».