Στις 9 Φεβρουαρίου 2025, η Εσθονία, η Λετονία και η Λιθουανία έγιναν πλήρως ανεξάρτητες από τα συστήματα ηλεκτρικής ενέργειας της Ρωσίας και της Λευκορωσίας. Ενσωματώθηκαν επιτυχώς στην εσωτερική αγορά ενέργειας της ΕΕ, συνδεόμενες με το ευρωπαϊκό ηπειρωτικό δίκτυο μέσω της Πολωνίας. Αυτή η εξέλιξη επιτρέπει στα κράτη της Βαλτικής να λειτουργούν τα ενεργειακά τους συστήματα σύμφωνα με τους κοινούς και διαφανείς ευρωπαϊκούς κανόνες.
Ο συγχρονισμός των χωρών της Βαλτικής όχι μόνο ενισχύει την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού σε ολόκληρη την Ένωση, αλλά παράλληλα στηρίζει την ενσωμάτωση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο σύστημα, οδηγώντας σε χαμηλότερο ενεργειακό κόστος για τους καταναλωτές.
Πρόκειται για ένα εμβληματικό έργο, το οποίο υποστηρίχθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή τα τελευταία 15 χρόνια, με πρωτοφανή πολιτική, τεχνική και οικονομική στήριξη. Η χρηματοδότηση περιλαμβάνει πάνω από 1,23 δισ. ευρώ σε επιχορηγήσεις από τον μηχανισμό «Συνδέοντας την Ευρώπη» της ΕΕ, καλύπτοντας το 75% του επενδυτικού κόστους, καθώς και πρόσθετες επενδύσεις από τον μηχανισμό ανάκαμψης και ανθεκτικότητας στη Λετονία και τη Λιθουανία για την ενίσχυση των ενεργειακών υποδομών.
Η επίσημη τελετή “Ημέρα Ενεργειακής Ανεξαρτησίας”, που σηματοδοτεί αυτή τη σημαντική στιγμή, πραγματοποιήθηκε στις 9 Φεβρουαρίου 2025 στη Λιθουανία, με τη συμμετοχή της Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, του Επιτρόπου Ενέργειας και Στέγασης, Dan Jørgensen, και του Επιτρόπου Άμυνας και Διαστήματος, Andrius Kubilius. Παρόντες ήταν, επίσης, οι πολιτικοί ηγέτες των τριών κρατών της Βαλτικής, της Πολωνίας, καθώς και άλλοι ενδιαφερόμενοι φορείς που συμμετέχουν στο έργο.
Μέχρι πρόσφατα, τα κράτη της Βαλτικής ήταν τα μόνα μέλη της ΕΕ των οποίων τα ηλεκτρικά δίκτυα λειτουργούσαν εντός του ρωσικού και λευκορωσικού δικτύου, όπου η συχνότητα ελέγχονταν από τη Ρωσία. Αυτό τα καθιστούσε ευάλωτα σε ενδεχόμενη ενεργειακή εκμετάλλευση από τη Ρωσία.
Η διασύνδεσή τους με τα ηλεκτρικά δίκτυα της ΕΕ και των γειτονικών χωρών επιτρέπει στα κράτη της Βαλτικής να αποκτήσουν τον πλήρη έλεγχο των ενεργειακών τους συστημάτων, μειώνοντας την εξάρτησή τους από τη Ρωσία και ενισχύοντας την ενεργειακή ασφάλεια στην περιοχή της Ανατολικής Βαλτικής και σε όλη την Ευρώπη.
Τα επόμενα βήματα περιλαμβάνουν την κατασκευή της γραμμής διασύνδεσης 700 MW μεταξύ Λιθουανίας και Πολωνίας, η οποία προγραμματίζεται να ολοκληρωθεί έως το 2030. Το έργο υποστηρίζεται από την ΕΕ εδώ και πάνω από 15 χρόνια ως ύψιστη προτεραιότητα και αποτελεί βασικό στόχο του Σχεδίου Διασύνδεσης της Ενεργειακής Αγοράς της Βαλτικής .
Η χρηματοδοτική στήριξη της ΕΕ για το έργο συγχρονισμού των Βαλτικών κρατών διοχετεύτηκε μέσω επενδύσεων σε έργα κοινού ενδιαφέροντος (ΕΚΕ), τα οποία περιλαμβάνονται σε διαδοχικούς ενωσιακούς καταλόγους βάσει του κανονισμού της ΕΕ για τα διευρωπαϊκά δίκτυα ενέργειας .
Συνολικά, ο συγχρονισμός κατέστη δυνατός με τη χρηματοδότηση πάνω από 40 επενδυτικών έργων, καθώς και επιπλέον μέτρων για την εξασφάλιση της ενεργειακής αυτονομίας και της ασφάλειας του εφοδιασμού στην περιοχή. Οι εργασίες για την ολοκλήρωση των τελευταίων επενδύσεων και υποδομών συνεχίζονται.
Το έργο συντονίστηκε από το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Διαχειριστών Συστημάτων Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ENTSO-E) σε συνεργασία με τους διαχειριστές ηπειρωτικών συστημάτων μεταφοράς (TSOs).
Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκή Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δήλωσε:
“Στις 9 Φεβρουαρίου 2025, γράφεται ιστορία: τα κράτη της Βαλτικής κατακτούν την ενεργειακή ανεξαρτησία. Οι τελευταίες γραμμές ηλεκτρικής διασύνδεσης με τη Ρωσία θα αποσυναρμολογηθούν. Αυτή είναι η ελευθερία: ελευθερία από εκβιασμούς και απειλές. Συγχαρητήρια σε όλους για την έναρξη αυτής της νέας εποχής.”
Πηγή: https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/el/ip_25_436
